به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ عبدالحسین زرین‌کوب، نویسنده نام‌آشنای ایران است. وی از تاریخ‌نگاران پیشکسوت و برجسته به‌شمار می‌رود و آثار مهمی در تاریخ ایران و اسلام دارد. این آثار به‌دلیل این‌که با بیان ادبی و حماسی تاریخی نوشته شده جزو آثار پرفروش است. زرین‌کوب در چندین کتاب به بررسی تاریخ اسلام پرداخته است. بامداد اسلام، کارنامه اسلام، دو قرن سکوت و تاریخ ایران بعد از اسلام. کتاب دو قرن سکوت زرین‌کوب زبانزد پژوهشگران تاریخ است.
وی در این کتاب حوادث و اوضاع تاریخیِ ایران را در دو قرن اول اسلام (از حمله اعراب تا ظهور دولت طاهریان) نگاشته است. در برخی از رسانه‌ها دیدگاه زرین‌کوب درباره این کتاب را این‌گونه آورده‌اند که لحن دو قرن سکوت غیرواقع‌بینانه و دور از معیارهای پژوهش است اما در مصاحبه‌ای که عطا آیتی پیش از درگذشت زرین‌کوب با او داشت، زرین‌کوب در پاسخ به پرسش «کدام‌یک از آثار خودتان را بیش‌تر دوست دارید؟» کتاب دو قرن سکوت را نام برد!
کتاب «تاریخ ایران بعد از اسلام» در 10 فصل تنظیم شده است. پس از مقدمه، درباب ماخذ و نقد آن‌ها، فرجام روزگار ساسانیان، اسلام در مهد، عرب در ایران، موالی و نهضت‌ها، دنیای هزارویکشب و رستاخیز ایران آمده است. یادداشت‌ها، گزیده مراجع و فهرست عام نیز پایان‌بخش این کتاب را شامل می‌شود.
زرین‌کوب در مقدمه کتاب می‌گوید: «کسی که تاریخ را چنانکه هست می‌نگرد به کمک آن می‌تواند فاصله زمان را درهم بنوردد، و زندگی کنونی خویش را در زندگی انسان‌های گذشته و در دنباله آن مشاهده کند. لیکن این فایده وقتی حاصل تواند شد که تاریخ تنها سرگذشت فرمانروایان و نام‌آوران نباشد، سرگذشت همه مردم و داستان زندگی تمام طبقات باشد. ازین روست که در روزگار ما آنچه برای عامه مردم سودمند و دلکش تواند بود تاریخ ترکیبی است نه تاریخ تحلیلی. تاریخ، مجموعه زندگی یک دوره یا یک قوم است نه سرگذشت یک سلسله یا یک بنیاد خاص. اما مورخ امروز یک قصه‌گوی ساده حتی یک خبرنگار دقیق حقیقت‌جوی نیست که از او بخواهند سرگذشت رفتگان را فرو خوانده و شنونده را بر شقاوت‌ها و حماقت‌های گذشته واقف سازد.
درباره ایران بعد از اسلام -چنانکه ایران پیش از اسلام نیز- با معلومات کنونی تالیف تاریخ ترکیبی کاریست بدون شک دشوار، گستاخانه و ادعاآمیز. نه فقط بدان سبب که وقایع و مواد پراکنده این کار را دشوار می‌سازد بلکه هم از آن رو که منابع تاریخ این دوره هنوز نکات تاریک و نقطه‌های مجهول و ناشناخته بسیار دارد. در حقیقت تاریخ ایران درین دوره آگنده است از حوادث شگرف و از انقلاب‌ها و تحول‌ها. درین دوره نهضت‌های بسیار پدید می‌آید، مذهب‌ها و بنیادهای تازه پای می‌گیرد.»
کتاب «تاریخ ایران بعد از اسلام» تلفیقی است از تاریخ ترکیبی و تاریخ تحلیلی ایران در دوره اسلامی، هم چشم‌انداز سراسر حیات گذشته این ادوارست هم تحقیق در جزئیات احوال نام‌آوران و بنیادهای مهم آن. حقیقت آن است که در وضع کنونی معلومات تاریخی، نه تاریخ تحلیلی صرف لطفی دارد نه تاریخ ترکیبی محض امکانی. کثرت جزئیات، اولی را ملال‌انگیز می‌کند و وفور مجهولات دومی را غیرممکن. اما تلفیق بین هر دو شیوه-تاحدی که در وضع کنونی معلومات ممکن است-بی‌شک هنوز مطمئن‌ترین شیوه است و همین شیوه است که زرین‌کوب در تالیف این کتاب پیش گرفته است.
وی بر این باور است که البته درباب آنچه به تاریخ تحلیلی این دوره راجع است طی سالیان دراز تدریس تاریخ اسلام مطالعات جداگانه کرده‌ام؛ قسمتی از این مطالعات در ضمن مقالاتی که برای دایره‌المعارف فارسی نوشته‌ام آمده است و قسمتی دیگر ماده‌ای شده است برای کتابی به نام تاریخ ایران در عهد اسلامی. اما آنچه درین کتاب عرضه می‌شود در حقیقت بنایی تازه است که از آن مواد و بعضی مصالح دیگر حاصل آمده است.
این تاریخ‌نگار پیشکسوت می‌افزاید: «فوایدی که از تحقیقات محققان و شرق‌شناسان درین باره کسب کرده‌ام بی‌شک بر استواری این مصالح افزوده است. البته از یادداشت‌ها و همچنین از مراجع گزیده‌ای که در پایان کتاب آمده است نمی‌توان توقع داشت که تمام آنچه ازین مقوله مورد استفاده شده است و زمینه معلومات ذهنی نویسنده بوده است یا شده باشد. با این همه از آن‌ها و همچنین از فصلی که درباب ماخذ کتاب آمده است به‌خوبی برمی‌آید که نویسنده در تالیف این کتاب گذشته از مورخان و محققان شرقی به‌شرق‌شناسان غیرایرانی نیز بسیار مدیون است البته در این مقدمه کوتاه ضرورت ندارد که از آنچه شاید برای این کتاب مزیتی محسوب شود چیزی گفته آید اما چنین مقدمه‌ای هر قدر کوتاه باشد، نمی‌تواند از عرض مراتب حق‌شناسی و سپاس نویسنده نسبت به کسانی که رد حصول این تالیف به‌نحوی کمک کرده‌اند خالی بماند.»
چاپ هجدهم برای «تاریخ ایران بعد از اسلام» در 685 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای 50 هزار تومان از سوی موسسه انتشارات امیرکبیر منتشر شده است.
نظر شما